15/03/2022 - 12:37 3013

Maʼlumki, ekspertlar jamiyati vakillari orasida “millionlik shaharlar”ning shakllanishi va rivojlanishi faol koʻrib chiqilmoqda. Ta’kidlanganidek, bu jarayonga to‘g‘ri yondashish bilan mamlakatimiz ma’lum darajada ijobiy ijtimoiy-iqtisodiy natijalarga erishishi mumkin.

Bu boradagi jahon tajribasi “millionlik shahar”ning ulkan salohiyatga ega ekanligini ko‘rsatdi. Xususan, investorlar faol jalb etilib, yirik sarmoyaviy loyihalar amalga oshirilmoqda. Shu o‘rinda shuni ham tushunish kerakki, aholi soni “millionlik shaharlar”da muhandislik-kommunikatsiya infratuzilmasi, boshqa shaharlar bilan keng bog‘langan transport logistikasi izchil rivojlanib bormoqda. Qolaversa, unda aholining to‘liqligi hisobga olinib, keng ko‘lamli xizmatlar taklif etilmoqda, ish o‘rinlari yaratilmoqda, sifatli ta’limga alohida e’tibor qaratilmoqda, bu esa, albatta, turmush darajasi va turmush sharoitini yaxshilashga xizmat qiladi.

Aytish joizki, xuddi shunday jarayonlar nafaqat G‘arb mamlakatlarida, balki qo‘shni davlatlarda ham kuzatilishi mumkin. Xususan, Qozog‘istonda mustaqillik yillarida uchta “millionlik shaharlar” tashkil topdi. Misol uchun, 2017-yilgacha 1 milliondan ortiq aholiga ega shahar faqat Olmaota shahriga to‘g‘ri kelgan. Biroq 2017-yildan beri Nur-Sulton (sobiq Ostona) ikkinchi “millionlik shahar”ga aylandi. 2018-yilda uchinchi “millionlik shahar” Chimkent bo‘ldi.

Mutaxassislarning fikricha, Chimkentning millionlik shaharga aylanishi uchun maqsadli chora-tadbirlar amalga oshirilgan, jumladan, shahar hududiga qariyb 770 km2 maydon qo‘shilgan. Agar 1990-yillar boshida bu shahar hududi 130 km2 boʻlsa, 2011-yilda bu koʻrsatkich 400 km2 ni tashkil qilgan. Bu maʼlumotlar shahar hududi ikki barobarga kengayganidan dalolat beradi. Shu bilan birga, 2018-yilga kelib, shahar hududi 2011-yilga nisbatan qariyb 3 baravar ko'paydi. Hozirgi vaqtda Chimkentning hududi 1170 km2 bo'lib, aholisi 1,1 million kishidan ortiq.

O‘zbekiston ham ijobiy ijtimoiy-iqtisodiy natijalarga erishishga qaratilgan “millionlik shaharlar”ni shakllantirish va rivojlantirish borasida keng imkoniyatlarga ega.

Demak, Samarqand shahri mamlakatimizning markaziy qismida joylashgan bo‘lib, bir qancha yirik avtomobil va temir-yo‘llarning “chorrahasida” joylashgan. Shunday qilib, Samarqandning geografik joylashuvi juda qulay boʻlib, shahar maʼmuriy, tarixiy, madaniy, turistik, ijtimoiy va iqtisodiy kabi qator vazifalarni bajaradi.

Maʼlumot uchun, Samarqand shahrining maydoni 123,8 km2 boʻlib, Samarqand tumani hududi bilan oʻralgan, shahar tarkibiga Pastdargʻom va Samarqand tumanlari hududida joylashgan 3 ta shahar tipidagi aholi punktlari (shaharchalar) kiradi. Shahar dengiz sathidan 695 – 720 m balandlikda, Zarafshon togʻ tizmasining etaklarida joylashgan. Shahar relyefi nisbatan tekis. Aholisi – 559 ming kishidan ortiq, aholi zichligi – 4518 kishi/km2. Shahar atrofida 1 milliondan ortiq odamni tashkil etuvchi aglomeratsiya mavjud.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Matbuot xizmati (https://president.uz/ru/lists/view/4817 ) xabariga ko‘ra, Samarqand yaqin yillarda “millionlik shahar”ga aylanishi kutilmoqda. Shu maqsadda qo‘shni tumanlarning alohida hududlari shahar tarkibiga kiritiladi. Davlat idoralari va maʼmuriy xizmatlar tarixiy markazdan tashqariga koʻchiriladi. 2 ta tunnel va 2 ta ko‘prik qurilishi rejalashtirilgan.

Bu yerda Samarqand iqtisodiyotining asosiy yoʻnalishlaridan biri boʻlgan turizm sohasida 40 ming kishini ish bilan taʼminlash rejalashtirilgani ham taʼkidlangan. Viloyatni mamlakatimizning sayyohlik markaziga aylantirish orqali kelgusi besh yilda turistik xizmatlar hajmini 10 barobar oshirish rejalashtirilgan. Xususan, 600 dan ortiq yangi mehmonxona va mehmon uylari tashkil etiladi.

Bu boradagi eng yirik loyiha Samarqand ishbilarmonlik va sayyohlik markazidir. 212 gektar maydonda barpo etilayotgan majmua xalqaro anjumanlar markazi, “Abadiy shahar” karvonsaroyi, 8 ta mehmonxona, dam olish va ko‘ngilochar maskanlar, hunarmandchilik markazi va sun’iy suv havzalaridan iborat bo‘ladi. Bu yerda 5 mingdan ortiq kishi ish bilan ta’minlanadi.

Rejalashtirilgan loyihalar hayotga tatbiq etilishi natijasida viloyatga kelayotgan xorijiy sayyohlar sonini yiliga 5 million nafarga yetkazish kutilmoqda.

Ko‘rib chiqilayotgan loyihaga ko‘ra, Samarqand shahriga yondosh tumanlar hududlarining bir qismi Samarqandga biriktiriladi.

Shunday qilib, Samarqand hududi 28,08 ming gektar bo‘lib, aholisi 1,018 million kishidan ortiq bo‘lishi taxmin qilinmoqda.

Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, Samarqandni “millionlik shahar”ga aylantirish doirasida ular shahar hududini kengaytirib, beshta ichki hududga bo‘lish niyatida. Loyihaga koʻra, Samarqand shahrining maʼmuriy boʻlinmasi bilan 5 ta hududiy birlik tanlab olindi.

Shu bilan birga, Samarqand shahrida umumiy maydoni 60 gektarni egallagan turar-joy va ijtimoiy soha obyektlaridan iborat Qorasuv massivi  bugun Samarqandning tashrif qogʼozlaridan biriga aylangan.

Аyni paytda massivda 3890 ta kvartirali 52ta koʼp qavatli turar-joylar foydalanishga topshirilgan. Ular 35ta 16 qavatli, 4ta 15 qavatli, 9ta 14 qavatli va 4ta 12 qavatli uylardan iborat.

Massivda 1600 oʼrinli maktab, 120 oʼrinli maktabgacha taʼlim tashkiloti, mahalla fuqarolar yigʼini binosi, bolalar oʼyingohlari, sport maydonchalari, savdo shoxobchalari tashkil etilgan.

Shuningdek, Samarqand shahrida qurib foydalanishga topshirilgan zamonaviy xalqaro yiliga 1,5 mln yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatadi.

Mazkur aeroport yo‘lovchilar terminalining umumiy maydoni 42 ming metr kvadrat bo‘lib, 3 qavatdan iborat. Aeroport soatiga 800 nafar yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatishi mumkin.

Barcha zarur chora-tadbirlar to‘g‘ri amalga oshirilsa (shu jumladan, ekologik vaziyatga e’tibor qaratish va atrof-muhitning ifloslanishiga yo‘l qo‘ymaslik) Samarqand “millionlik shahar” sifatida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasini, investitsiyaviy jozibadorligini oshirishni, keng turistlar oqimini jalb qilishni ta’minlaydi, yangi xizmat ko‘rsatish sohalarini shakllantirishga e’tibor qaratish, yangi dam olish maskanlari, madaniyat va turmush uylarini tashkil etadi.

Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi

Axborot xizmati